Pierwszy potwierdzony przypadek zakażenia koronawirusem (2019-nCoV) w Polsce w dniu 4 marca 2020. Do 5 października 2020 roku odnotowano 35 247 104 potwierdzonych przypadków zachorowania na COVID-19 (zakażenie koronawirusem 2019-nCoV) na świecie.1 038 069 osób zmarło. Wirus z Azji dotarł do Europy, a także do Ameryki Północnej, Ameryki Południowej, Australii i Afryki.

Co to jest COVID-19?

COVID-19 to choroba wywołana przez koronawirus z Wuhan (2019-CoV). Wcześniej choroba nie miała nazwy i posługiwano się określeniami typu „choroba wywołana przez koronawirus” lub „zachorowanie z powodu zakażenia koronawirusem z Wuhan”. Nazwa COVID-19 została ogłoszona przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i obowiązuje oficjalnie. "CO" w nazwie oznacza koronę (ang. corona), "VI" – wirus (ang. virus), "D" - chorobę (ang. disease), a liczba 19 wskazuje rok pojawienia się wirusa – 2019 (Corona-Virus-Disease-2019). Różnica między koronawirusem a COVID-19 jest taka, że koronawirus to czynnik wywołujący chorobę, a COVID-19 to choroba, czyli zespół objawów spowodowanych przez ten czynnik.

Co to jest koronawirus 2019-nCoV?

Koronawirus 2019-nCoV to wirus należący do rodziny koronawirusów (coronaviridae). Koronawirusy występują u zwierząt i powodują u nich różne choroby (układu oddechowego, układu pokarmowego, wątroby, układu nerwowego), wiele zakażeń przebiega też bezobjawowo. Wirusy te często mutują i mają dużą zdolność do zakażania nowych gatunków. Wszystkie poznane dotąd koronawirusy powodujące zakażenia u ludzi są wirusami, które wywołują objawy ze strony układu oddechowego, bardzo rzadko ze strony innych układów i narządów. Możliwe, że oprócz zakażenia układu oddechowego u dzieci do 12. miesiąca życia mogą wywoływać biegunkę. Do 2019 roku poznano 6 wirusów powodujących zakażenia u ludzi. Cztery z nich (229E, OC43, NL63, HKU1) są przyczyną przeziębienia o łagodnym przebiegu. Dwa pozostałe (wirusy SARS i MERS) mogą prowadzić do zagrażającej życiu ostrej niewydolności oddechowej. Koronawirus 2019-nCoV jest wirusem odpowiedzialnym za obecną epidemię zakażeń układu oddechowego, która rozpoczęła się w Wuhan, w Chinach i tam po raz pierwszy został zidentyfikowany w grudniu 2019 roku.

Jakie są objawy COVID-19?

Pacjenci z potwierdzonym zakażeniem koronawirusem 2019-nCoV mieli objawy zakażenia układu oddechowego, takie jak:

• gorączka,

• kaszel (raczej suchy),

• duszność.

Ponadto często występował także ból mięśni, rzadziej splątanie, ból głowy, ból gardła, produktywny (czyli „mokry”) kaszel, krwioplucie. Charakterystycznym objawem u części chorych jest nagła utrata węchu i smaku. Biegunka występowała tylko u 2–3% chorych. Objawy zwykle pojawiały się między 2. a 14. dniem po zakażeniu.

Początkowo objawy są łagodne, ich nasilenie narasta w czasie.

Przebieg zakażeń COVID-19 jest zróżnicowany: od bezobjawowego, przez łagodną chorobę układu oddechowego (podobną do przeziębienia), po ciężkie zapalenie płuc z zespołem ostrej niewydolności oddechowej i/lub niewydolnością wielonarządową.

Około 80% osób, które chorują na COVID-19 nie wymaga leczenia, a choroba ustępuje sama. 1 na 6 osób ma cięższy przebieg choroby, problemy z oddychaniem i wymaga leczenia.

Zgodnie z danymi Chińskiego Centrum Kontroli i Prewencji Chorób, obejmującymi ponad 70 000 przypadków COVID-19 odnotowanych do 11 lutego 2020 roku, 87% chorych z COVID-19 w Chinach należy do grupy wiekowej 30–79 lat, a 8% zachorowań dotyczyło osób w wieku 20–29 lat. Osoby po 70. roku życia stanowiły 3% wszystkich przypadków COVID-19. U 81% chorych nie doszło do rozwoju zapalenia płuc lub przebiegało ono łagodnie. U 14% chorych przebieg zakażenia oceniono jako ciężki.

Należy pamiętać, że podobne objawy mogą występować przy wielu innych chorobach, zwłaszcza zakażeniach układu oddechowego, które są dość częste w sezonie jesienno-zimowym.

Do zachorowania w powodu koronawirusa 2019-nCoV niezbędne jest zakażenie, czyli:

• kontakt bezpośredni z osobą chorą (np. przy udzielaniu pomocy medycznej, w pracy, przebywanie w tym samym pomieszczeniu, wspólne podróżowanie lub mieszkanie razem),

• podróżowanie do regionu, w którym wybuchła epidemia w ciągu 14 dni przed pojawieniem się objawów,

• praca w miejscu udzielania pomocy medycznej, gdzie przebywali i byli leczeni chorzy na koronawirus 2019-nCoV.

Czy zakażenie koronawirusem 2019-nCoV jest niebezpieczne?

Tak jak w przypadku innych zakażeń układu oddechowego, zakażenie koronawirusem może powodować łagodne objawy, takie jak ból gardła, kaszel i gorączkę. Jednak u niektórych osób może mieć ciężki przebieg i prowadzić do zapalenia płuc i problemów z oddychaniem. Zakażenie koronawirusem (COVID-19) może prowadzić do zgonu.

Nie wiadomo dokładnie, ile osób jest zakażonych koronawirusem, ale nie ma żadnych objawów i nawet o tym nie wie. Z tego powodu bardzo trudne jest oszacowanie śmiertelności spowodowanej COVID-19.

Śmiertelność wśród wszystkich chorych w Chinach wyniosła 2,3%, w grupie wiekowej 70–79 lat – 8%, a wśród chorych w wieku ≥80 lat – 14,8%. Wśród zachorowań o przebiegu krytycznym śmiertelność wyniosła 49%. Śmiertelność wśród zakażonych SARS-CoV-2 obciążonych chorobami przewlekłymi była większa: w grupie osób z chorobami układu krążenia – 10,5%, z przewlekłymi chorobami układu oddechowego – 6,3%, z nadciśnieniem tętniczym – 6%, z chorobami nowotworowymi – 5,6%.

Natomiast śmiertelność we Włoszech wynosi około 7%, z czego 40% osób zmarłych z powodu COVID-19 było powyżej 79 roku życia.

Dla porównania, z powodu grypy w zależności od sezonu umiera 0,1–0,5% chorych.

Kto choruje na COVID-19?

Zakażenie koronawirusem 2019-nCoV może wystąpić u ludzi w każdym wieku. Analiza zachorowań pokazuje, że najcięższy przebieg choroby obserwuje się u osób starszych, z rozpoznanymi wcześniej chorobami przewlekłymi (przede wszystkim układu sercowo-naczyniowego, zaburzeniami neurologicznymi lub cukrzycą) lub zaburzeniami odporności. Dotyczy to także przypadków śmiertelnych.

Częściej chorują mężczyźni niż kobiety. Dzieci chorują bardzo rzadko (około 1-2% wszystkich przypadków).

Jak przenosi się koronawirus 2019-nCoV?

Koronawirusy są rodziną wirusów, które mogą występować u wielu gatunków ssaków (np. wielbłądów, kotów). Rzadko koronawirusy mogą się przenosić ze zwierząt na ludzi, a następnie dalej z człowieka na człowieka.

Początkowo wydawało się, że przenoszenie koronawirusa 2019-nCoV wiąże się z kontaktem ze zwierzętami, ponieważ wielu chorych na zapalenie płuc w Wuhan w Chinach zgłaszało, że mieli kontakty z targiem rybnym lub targiem ze zwierzętami. Jednak narastająca liczba chorych, którzy nie mieli takich powiązań, kazała przypuszczać, że wirus przenosi się z człowieka na człowieka. Obecnie wiadomo, że wirus może przenosić się z człowieka na człowieka.

Uważa się, że do większości zakażeń u ludzi dochodzi przede wszystkim drogą kropelkową, kiedy zakażona osoba kaszle lub kicha, podobnie jak przenosi się np. wirus grypy. Wirus może także zostać przeniesiony, kiedy człowiek dotknie powierzchni lub przedmiotu, na którym znajduje się wirus (czyli np. ślina osoby chorej), a następnie dotknie swoich ust, nosa lub oczu. Jednak bezpośredni kontakt z osobą zakażoną jest główną drogą przenoszenia się koronawirusa SARS-CoV-2.

Należy pamiętać, że łatwość przenoszenia się danego wirusa z człowieka na człowieka może się różnić. Niektóre wirusy są bardzo zakaźne (np. odra), czyli przenoszą się bardzo łatwo, a inne mniej. Obecnie nie ma pewności, jak łatwo koronawirus 2019-nCoV przenosi się między ludźmi, a badania cały czas trwają. Zakłada się, że jedna chora osoba zaraża 3-4 kolejne.

skCzy komary mogą przenosić nowego koronawirusa (SARS-CoV-2)?

Nie. Stawonogi, jak komary lub kleszcze mogą przenosić tylko takie wirusy, które mają zdolność przetrwania w ich organizmie, znaleźć się w aparacie kłująco-ssącym zwierzęcia i zostać przeniesione do organizmu człowieka. Nie dotyczy to koronawirusów.

Czy można zarazić się koronawirusem od osoby, która nie ma objawów?

Tak. Osoby zakażone, u których nie występują objawy, mogą zarażać innych. Szacuje się, że najbardziej zakaźne są osoby z objawami w ciągu kilku pierwszych dni trwania objawów, ale chorzy mogą zarażać także przed wystąpieniem objawów.

Czy można zapobiec zachorowaniu wywołanemu koronawirusem 2019-nCoV?

Obecnie nie ma szczepionki zapobiegającej zachorowaniu. Najlepszym sposobem uniknięcia zachorowania jest unikanie kontaktu z wirusem. Sytuacja jest na bieżąco monitorowana. Trwają prace nad stworzeniem szczepionki przeciwko COVID-19.

Obecnie trwa pandemia COVID-19, co oznacza, że wirus jest w wielu krajach na świecie. Dlatego też zapobieganie zakażeniu polega na przestrzeganiu zaleceń władz dotyczących podróżowania, kwarantanny, przestrzegania zasad higieny i zachowania się – m. in. utrzymywanie dystansu, noszenie maseczek w określonych sytuacjach itp.: podstawowe zasady ochrony.

Co robić, jeśli podejrzewa się, że jest się chorym na COVID-19?

Osoby, które mogą być zakażone koronawirusem (COVID-19) powinny bezzwłocznie, telefonicznie powiadomić powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną lub skontaktować się telefonicznie ze swoim lekarzem rodzinnym a w dni wolne od pracy oraz po godzinie 18.00 w dni powszednie z lekarzem nocnej i świątecznej pomocy lekarskiej lub zgłosić sie bezpośrednio do oddziału zakaźnego lub oddziału obserwacyjno-zakaźnego.

NIE NALEŻY ZGŁASZAĆ SIE OSOBIŚCIE DO LEKARZA RODZINNEGO LUB SOR!