Grypa

 

Grypa to ostra choroba zakaźna wywoływana przez wirus grypy, który atakuje drogi oddechowe. Czas trwania grypy i jej przebieg zależą od właściwości patogenu, stanu fizycznego i odpowiedzi układu odpornościowego danej osoby.

 

Na grypę możemy chorować wiele razy.

Po chorobie nabywamy odporności, która jednak chroni nas przez krótki czas, ponieważ wirus grypy ciągle się zmienia. Za każdym razem nasz organizm ma do czynienia z nowym, zmodyfikowanym wirusem.

 

Grypy nie można lekceważyć, ponieważ dla niektórych osób z przewlekłymi chorobami – np. z chorobami serca, płuc, cukrzycą, dla osób starszych, kobiet w ciąży lub małych dzieci może ona stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia bez względu na wiek – zwłaszcza dla osób z grupy podwyższonego ryzyka.

 

 

Grypą możemy się zarazić:

  • drogą kropelkową (gdy osoba chora mówi, kicha, kaszle);

  • poprzez kontakt bezpośredni (zakrycie ust ręką przy kichaniu czy kasłaniu powoduje przeniesienie na nią śluzu wraz z wirusem).

 

Poza wirusem grypy istnieje wiele innych wirusów, które powodują objawy podobne do grypy. W związku z tym, aby stwierdzić lub wykluczyć chorobę, najlepiej wykonać badania laboratoryjne w Krajowy Ośrodek ds. Grypy w NIZP-PZH w Warszawie lub w jednej z szesnastu wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych.

 

Ponadto stosowany jest także tzw. szybki test przyłóżkowy, który można wykonać w trakcie wizyty w gabinecie lekarskim.

W zależności od tego jaki jest wynik takiego badania, lekarz może zastosować odpowiedni sposób leczenia, ponieważ – jeśli grypa zostanie stwierdzona – pacjent nie będzie przechodził niepotrzebnej terapii antybiotykowej.

W Polsce zachorowania na grypę odnotowuje się w okresie od października do kwietnia następnego roku, przy czym szczyt zachorowań przypada między styczniem a marcem.

Profilaktyka

 

Najskuteczniejszymi sposobami zapobiegania grypie i jej ewentualnym powikłaniom są szczepienia przeciwko grypie oraz przestrzeganie podstawowych zasad higieny (np. częste i dokładne mycie rąk – zwłaszcza przed spożywaniem posiłków, po skorzystaniu z toalety czy po dotykaniu powierzchni, które mogły być zanieczyszczone przez inne osoby).

W przypadku zachorowania na grypę należy pozostać w domu, korzystać z jednorazowych chusteczek higienicznych (które powinny być wyrzucane do kosza od razu po użyciu) i zakrywać usta i nos podczas kaszlu oraz kichania (za pomocą chusteczki, ewentualnie rękoma lub kaszel/kichanie w zgięcie łokciowe).

Objawy i przebieg choroby

 

Najczęściej grypa rozpoczyna się nagle, występuje wysoka gorączka, kaszel, ból głowy i uczucie ogólnego rozbicia. Choroba rozwija się w ciągu 18 – 72 godzin od momentu wniknięcia wirusa do organizmu i trwa, o ile nie dojdzie do powikłań, około 7 dni.

 

Typowe objawy przeziębienia to: katar, kichanie, łzawienie oczu i podrażnione gardło. Dorosły zakażony wirusem grypy może zakażać innych przez 3 – 5 dni od chwili pojawienia się objawów chorobowych, natomiast dziecko – ponad 10 dni.

 

Osoby z ciężkimi niedoborami odporności mogą zakażać innych przez wiele tygodni, a nawet miesięcy. W czasie krążenia wirusa grypy, krąży jednocześnie około 200 typów wirusów oddechowych. Najczęściej przeziębienie jest wywoływane przez tzw. rihowirusy, które mnożą się w nosie i atakują drogi oddechowe. Zazwyczaj powodują one stany podgorączkowe, rzadko gorączkę, bóle głowy, katar, kichanie, kaszel, ból gardła oraz oczu.

 

Grypa to nagłe wystąpienie choroby, której towarzyszą:

  • wysoka gorączka (nawet powyżej 38˚C),

  • złe samopoczucie;

  • ból głowy;

  • ból mięśni

 

wraz z co najmniej jednym z następujących objawów ze strony układu oddechowego: kaszel, ból gardła, duszność itp.

Przy zakażeniu grypie wielokrotnie dochodzi do nadkażeń bakteryjnych, które – zarówno u niemowląt, jak i małych dzieci – mogą powodować zapalenie oskrzelików, a u osób dorosłych – zapalenie płuc oraz wielonarządowe powikłania pogrypowe.

Jedyne leki antygrypowe nowej generacji w Polsce to zanamiwir i oseltamiwir, które są wydawane na receptę. Ich skuteczność jest uzależniona od szybkości podania – najlepiej podać je w ciągu 36 – 48 godzin od wystąpienia objawów choroby.

 

Aby je zastosować, należy laboratoryjnie potwierdzić, że przyczyną choroby jest zakażenie grypą. W Polsce badania te są wykonywane przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy w NIZP-PZH w Warszawie lub w jednej z szesnastu wojewódzkich stacji sanitarno-epidemiologicznych.

 

Ważne! Leki bez recepty nie chronią przed grypą ani przed jej powikłaniami, leczą jedynie objawy.

Powikłania

 

Grypa to poważna choroba – jej niebezpieczeństwo polega głównie na możliwości wystąpienia licznych powikłań.

Najczęstsze powikłania to:

  • zapalenie płuc wywołane przez wirus grypy lub wtórne zapalenie płuc wywołane przez bakterie;

  • zapalenie oskrzeli i oskrzelików;

  • zapalenie ucha środkowego (zwłaszcza u dzieci);

  • zapalenie mięśnia serca i osierdzia.

 

Na takie powikłania narażone są w szczególności osoby z tzw. grup wysokiego ryzyka bez względu na wiek, chorzy na astmę i inne przewlekłe schorzenia układu oddechowego, osoby z chorobami układu krążenia i nerek, o obniżonej odporności itp. (np. po przeszczepach, zakażeni HIV). Wiadomo, że na skutek infekcji grypowych dochodzi do wielonarządowych powikłań, które niejednokrotnie należy również rozpatrywać w aspekcie tragedii ludzkich nieprzeliczalnych na pieniądze oraz bardzo dużych kosztów ekonomicznych ponoszonych przez nasz kraj.

Szczepienia

 

Najskuteczniejszymi sposobami zapobiegania grypie i jej ewentualnym powikłaniom są szczepionki przeciwko grypie. Szczepienie powinno być powtarzane co sezon epidemiczny, ponieważ wirusy grypy podlegają bardzo częstym zmianom genetycznym.

 

Zmienność wirusa grypy powoduje, że skład szczepionki na każdy kolejny sezon epidemiczny musi być weryfikowany i uaktualniany. Ponadto poziom przeciwciał, jakie powstają w wyniku szczepienia, spada wraz z upływem czasu, więc może nie być wystarczająco wysoki, aby zabezpieczyć przed zachorowaniem w kolejnym sezonie epidemicznym.

 

Kwalifikację osoby do szczepienia przeprowadza lekarz, który wystawia receptę na szczepionkę. Szczepienie może być wykonywane wyłącznie przez lekarza lub pielęgniarkę.

 

Każdy, kto chce uniknąć zachorowania na grypę czyli:

  • zdrowe dzieci (już od 6 miesiąca życia do 18 roku życia, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci w wieku od 6 do 60 miesiąca życia),

  • osoby w podeszłym wieku (powyżej 55 lat),

  • chorzy na astmę i inne przewlekłe schorzenia układu oddechowego,

  • osoby z chorobami układu krążenia i nerek, o obniżonej odporności (np. po przeszczepach, zakażeni HIV) i chorzy na nowotwory układu krwiotwórczego,

  • osoby chore na cukrzycę,

  • kobiety w ciąży lub planujące ciążę.

 

powinni się zaszczepić. Ponadto zaszczepić się powinny osoby, które mogą przenosić grypę na osoby z grup wysokiego ryzyka oraz osoby zdrowe mogące stanowić źródło zakażenia dla tych osób (m.in. pracownicy ochrony zdrowia, pracownicy szkół, handlu, transportu oraz inne osoby narażone na kontakty z dużą liczbą ludzi).

Zwłaszcza osoby z grupy podwyższonego ryzyka powinny się zaszczepić jeszcze przed sezonem zachorowań na grypę – ale zalecane są także szczepienia między listopadem a marcem.

Źródło: Ministerstwo Zdrowia